Ticârî hayat içerisinde her işletme, her zaman nakit para ile çalışmayabilir. Bu durumda mal ya da hizmet sattığınız kişiler veya tüzel kişilikler, size çekle ödeme yapabilir. Bu durumda hukukî geçerliliği bulunan çekler, kıymetli evraklara (belge) örnek olarak gösterilebilir. Bu nispetle çek; herhangi birinin bankasındaki hesabında bulunan para ile düzenlenen kişiye hangi şartlarda ve hangi tarihte ödeme yapılabileceğini gösteren yazılı bir evraktır. Fakat kimi zaman da, vadeli olan çekler, bir an önce nakde dönüştürülmek istenir. Bu durumda da çek kırdırma işlemi devreye girmektedir.
Makale İçeriği
Çek Nedir? Çek Vadesi Ne Anlama Gelir?
Çek, işlevsel olarak tacirlerin hayatını kolaylaştıran bir belgedir. Bu evrak sayesinde ödemelerinizi birkaç ay sonra yapabilirsiniz. Çekte yazılan vade tarihinde de çeki verdiğiniz kişi bankaya giderek parasını alabilir. Böylece çekin, nakit para dışındaki alışveriş yöntemlerine örnek gösterilebilecek bir tarafı bulunmaktadır. Fakat her zaman için çekle çalışmak güvenli olunamıyor. Çünkü çekin karşılıksız çıkması gibi bir durum söz konusudur. Karşılıksız çek ise, büyük sorun doğurmaktadır. Tüm bunların dışında, çekin vade tarihini beklemek de nakit para ihtiyacı olanlar için zulüm olmaktadır. İşte, bu durumda da terminolojide çek kırma, çek kırdırma, faturalı çek kırdırma gibi kavramlar ortaya çıkmıştır.
Çek Kırdırmak – Çek Nasıl Kırılır?
Tâhsil zamanı (vadesi) gelmemiş çeklerin, başkaca biri tarafından belirsiz komisyon oranları alınarak nakit paraya çevrilmesine terminolojide çek bozdurma ya da çek kırdırma denilmektedir. İşlem de, vadesi ve miktarına göre komisyon verip de çeki nakde dönüştürmeniz olarak özetlenebilir.
Çek Nereden Kırdırılır?
Çek kırdırma işlemi birçok kurum, kuruluş ya da kişi tarafından yapılmaktadır. Çek kıran bankalar olduğu gibi, çek kırdırma oranları değişiklik gösteren çek kıran tefeciler de bulunmaktadır. Ayrıca kimi bankaların çek karşılığı kredi verdiği de bilinmektedir.
Tefeciler
Çek bozdurma yapacağınız son kişiler, tefeciler olsun. Zira pek fazla hukukî olmayan bu oluşumlar, yüksek komisyon oranları ile çeklerinizin değerini de düşürmektedir. Bu durumda tefecilerin çek bozdurma oranları %20’den, %50’lere kadar çıkmaktadır.
Kuyumcular
Çek kırdırmak için kullanabileceğiniz kuyumcular da, komisyon karşılığında vade tarihinizin uzaklığına göre acil nakit ihtiyaçlarınızı karşılayabilir. Genellikle büyük kuyumcuların gerçekleştirdiği bu çek kırdırma işleminde oranlar, %10 ilâ %15 arasında değişmektedir.
Factoring Şirketleri
Türkiye’nin birçok noktasında yer alan faktoring firmaları, işletmelerin alacaklarına karşılık elde ettikleri çek ya da senet gibi belgeleri temlik almaları ile işleyiş göstermektedirler. Bir başka ifadeyle, sizin mevcutta tâhsil edemediğiniz alacağınızı komisyon karşılığında factoring şirketine devrediyorsunuz, o da size nakit para ödeyerek alacağınızı üstleniyor. Bu durumda factoring şirketlerinin çek kırdırma oranları %10 ilâ %20 arasında değişmektedir.
Bankalar
Türkiye’de çekleri kırabileceğiniz en güvenli işletmeler, hiç şüphesiz bankalardır. Çek kıran yerler arasında sayabileceğimiz bankaların temel mantığı, vade uzunluğunuz ve alacak miktarınıza göre bir komisyon oranı belirlemesidir. bu durumda ING Bank, Türkiye İş Bankası, Akbank, Garanti Bankası, QNB Finansbank, Yapı Kredi ve T.C. Ziraat Bankası gibi bankalardan, kolayca çek kırdırmak işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıca kimi bankalar, faturasız çek kıran bankalar listesine de dâhil olmuştur.
En uygun çek kırdırma 2018 senesi dâhilinde bankalar ve faktoring firmalarında mümkün olmaktadır. Bu durumda sayabileceğimiz factoring finans şirketleri şu şekildedir:
- Lider Faktoring
- Tam Faktoring
- Parafinans Faktoring
- Yaşar Faktoring
- Deniz Faktoring
Yurtdışı Çeklerini Bozdurmak
Türkiye’de keşide edilmiş çeklerden farklı olarak, yurt dışı çeklerini kırdırmak için bankalar ve faktoring şirketlerine başvuru yapmanız gerekmektedir. Bu çekler arasında travel çek bozdurma (seyahat çeki bozdurma) veya yabancı banka çeki bozma işlemleri yapılabilir.
Çek Kırdırma Yasal mıdır?
Çek bozdurma işlemi, finans hayatının içerisinde olan bir kavramdır. Ancak denetime tabi olmayan kuyumcular, tefeciler ve diğer kişi ya da kuruluşlarla yaptığınız çek kırdırma işlemi yasal değildir. Bunun yerine Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından denetime tabi tutulan faktoring firmaları ile bankalardan istediğiniz gibi çek bozdurma yapabilirsiniz.
Karşılıksız Çek Kırdırma
Ne yazık ki karşılıksız çek durumları da ticaret hayatının gerçekleri arasında yer almaktadır. Bu durumda faktoring firmaları da yasal bir düzenleme beklemektedir. Hürriyet Gazetesi’nin “Karşılıksız çek faktoringi vurdu” haberinde, konunun ayrıntılarını okuyabilirsiniz.
